Wprowadzony w Polsce w 2023 roku program „FEnIKS” jest największym pod względem finansowym oraz liczby obszarów programem dofinansowań w Unii Europejskiej. Środki z tego funduszu wspierają realizację polityki energetycznej, środowiskowej i klimatycznej Polski. Program skupia się na sześciu obszarach:
- rozwój odnawialnych źródeł energii,
- ochrona środowiska,
- adaptacja do zmian klimatu,
- rozwój transportu,
- rozwój ochrony zdrowia,
- kultura i ochrona dziedzictwa narodowego.
Sprawdźmy jakie inwestycje w obszarze, który najbardziej nas interesuje – rozwój OZE – są dofinansowywane.
O programie FEnIKS (Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko)
Program dofinansowań „FEnIKS” (Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko) ma na celu istotną poprawę warunków rozwoju kraju, skupiając się szczególnie na infrastrukturze technicznej i społecznej według założeń zrównoważonego rozwoju. Główne obszary interwencji obejmują transformację gospodarki w kierunku obiegu zamkniętego, budowę odpornego systemu transportowego o minimalnym wpływie na środowisko, dokończenie sieci bazowej TEN-T do 2030 roku oraz poprawę bezpieczeństwa transportu. Program skierowany jest również na ochronę zdrowia i równy dostęp do opieki zdrowotnej, mając na celu wzrost odporności systemu ochrony zdrowia. Równocześnie wzmocniona zostanie rola kultury w rozwoju społecznym i gospodarczym.
W obszarze efektywności energetycznej i odnawialnych źródeł energii planowane są inwestycje mające na celu zwiększenie efektywności energetycznej w budownictwie oraz zwiększenie udziału zielonej energii w końcowym zużyciu.
W infrastrukturze energetycznej i środowisku działania skoncentrowane są na poprawie jakości i bezpieczeństwa funkcjonowania sieci elektroenergetycznych oraz wzroście odporności na zmiany klimatu. W obszarze transportu planowane są inwestycje w rozwój transportu szynowego, zwiększenie dostępności komunikacji zbiorowej oraz alternatywne łańcuchy logistyczne dla w celu redukcji emisji szkodliwych substancji.
Aby poprawić spójność komunikacyjną i ograniczyć wykluczenie komunikacyjne, program skoncentruje się na budowie nowych oraz modernizacji istniejących linii kolejowych i dróg krajowych, w tym obwodnic miast.
W sektorze zdrowia planowane są inwestycje w kluczowe obszary systemu ochrony zdrowia, mające przyczynić się do wzrostu dostępności pacjentów do wysokiej jakości usług zdrowotnych oraz zwiększenia ich skuteczności.
W obszarze kultury program obejmuje działania mające na celu ochronę zabytków o światowym i krajowym znaczeniu. Jednocześnie planuje się rozwijanie instytucji kultury oraz wsparcie ich adaptacji do nowych funkcji kulturalnych i społecznych.
Całość programu ma na celu skoordynowane i zrównoważone podejście do rozwoju kraju, promując innowacyjne i ekologiczne inwestycje.
Inwestycje w Odnawialne Źródła Energii z dofinansowaniem FEnIKS
Skupmy się na inwestycjach w branży OZE. Budżet na dofinansowania do instalacji energii odnawialnych wynosi 538 mln euro. Dotowane są: elektrownie wiatrowe, instalacje fotowoltaiczne, instalacje biomasowe i inne rodzaje energii odnawialnej (w tym energia geotermalna). Wsparcie obejmuje także magazyny energii związane z danym źródłem OZE oraz infrastrukturę umożliwiającą przyłączenie do sieci elektroenergetycznej, ciepłowniczej lub gazowej.
W ramach programu wspierane są projekty inwestycyjne dotyczące instalacji OZE w budynkach mieszkalnych jednorodzinnych do produkcji energii elektrycznej, wraz z towarzyszącą infrastrukturą (taką jak magazyny ciepła/urządzenia grzewcze, magazyny energii elektrycznej, systemy zarządzania energią HEMS/EMS, kolektory słoneczne itp.). W przypadku projektów związanych z rozwijaniem produkcji energii ze słońca w budynkach mieszkalnych, beneficjentem wsparcia jest Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (Program Mój Prąd).
Dotowane również są projekty dotyczące wytwarzania ciepła z OZE. Obejmują one różne typy pomp ciepła stosowanych w ciepłownictwie i ogrzewnictwie, w tym te współpracujące z węzłami cieplnymi jako hybrydowe układy cieplne. Umożliwia to łączenie kilku różnych technologii w jednym węźle.
Wspierane są także większe instalacje OZE, biorące pod uwagę różne źródła energii elektrycznej i cieplnej. Magazyny energii elektrycznej lub ciepła mogą być integralną częścią projektu, zwiększając jego zdolność do produkcji energii z OZE. Mogą też stanowić odrębne inwestycje, celem połączenia z istniejącą instalacją do produkcji energii ze źródeł odnawialnych. Moc magazynów energii elektrycznej przewidziana do dofinansowania wynosi powyżej 1 MW, jednak w przypadku magazynów realizowanych w ramach instalacji OZE, ich moc nie powinna przekraczać sumarycznej mocy wszystkich jednostek wytwórczych wchodzących w skład tej instalacji.
Wsparcie dla projektów wykorzystujących energię wód jest możliwe tylko przy zapewnieniu pełnej drożności budowli dla przemieszczeń fauny wodnej. Projekty związane z energetyką wodną nie mogą wpływać negatywnie na stan jednolitych części wód ani nie mogą znacząco wpływać na cele ochrony obszarów objętych siecią Natura 2000.
Dofinansowanie projektów dotyczących instalacji OZE do produkcji biometanu obejmuje budowę i rozbudowę instalacji do jego wytwarzania, włączając w to produkcję biogazu, oczyszczanie biogazu do postaci biometanu, a także magazyny biogazu i biometanu. Dodatkowo, planuje się infrastrukturę umożliwiającą wprowadzenie biometanu do sieci gazowych (dystrybucyjnych lub przesyłowych).
Również wspierane są inwestycje w produkcję wodoru z OZE oraz projekty związane z produkcją energii elektrycznej i/lub ciepła z wodoru z OZE.
Przykładowe typy projektów objętych wsparciem to budowa, przebudowa, modernizacja i rozbudowa odnawialnych źródeł energii w zakresie produkcji energii elektrycznej i/lub ciepła z promieniowania słonecznego, wiatru, biogazu, biomasy, wytwarzania biometanu, a także magazynów energii elektrycznej lub cieplnej. Dodatkowo, wsparcie obejmuje projekty związane z produkcją wodoru z OZE, ciepła z geotermii i pomp ciepła, a także produkcją energii elektrycznej w elektrowniach wodnych.
Beneficjenci programu FEnIKS
Potencjalnymi beneficjentami wsparcia są przedsiębiorcy, administracja publiczna i jednostki samorządów terytorialnych. W przypadku wsparcia w formie instrumentów finansowych, beneficjentem jest instytucja wdrażająca ten instrument, a ostatecznymi odbiorcami wsparcia beneficjenci wymienieni wyżej. W przypadku projektów wspierających rozwój produkcji energii ze słońca w budynkach mieszkalnych, NFOŚiGW jest beneficjentem wsparcia, a ostatecznymi odbiorcami wsparcia są osoby fizyczne, wspierane w ramach programu „Mój Prąd”.
W ramach projektu istnieje możliwość finansowania działań edukacyjnych mających na celu podniesienie świadomości ekologicznej społeczeństwa. Wspierana jest także współpraca, wymiana wiedzy i doświadczeń oraz konsultacja z partnerami z innych Państw Członkowskich, kandydujących lub stowarzyszonych. Jedyny warunek to, że działania te są bezpośrednio związane z realizacją projektu.
Podsumowanie
Program „FEnIKS” wprowadzony w Polsce w 2023 roku jest największym finansowym programem dofinansowań w Unii Europejskiej, skupiającym się na szeregu obszarów, takich jak rozwój OZE. Obejmuje on różnorodne inwestycje związane z efektywnością energetyczną, odnawialnymi źródłami energii, infrastrukturą energetyczną, transportem, zdrowiem i kulturą. W kontekście odnawialnych źródeł energii, program wspiera projekty związane z elektrowniami wiatrowymi, instalacjami fotowoltaicznymi, biomasą, a także produkcją biometanu i wodoru. Beneficjentami mogą być przedsiębiorcy, administracja publiczna i jednostki samorządów. Program dąży do skoordynowanego i zrównoważonego rozwoju kraju, popierając innowacyjne inwestycje ekologiczne.
Źródła
https://www.feniks.gov.pl/strony/dowiedz-sie-wiecej-o-programie/program-feniks/
https://www.gov.pl/web/klimat/FEnIKS
https://www.feniks.gov.pl/media/123564/SZOP_FEnIKS_wersja_004.pdf